Leki uspokajające to grupa preparatów, które stosunkowo często przepisywanych pacjentom. Odpowiednio stosowane pozwalają na zredukowanie stresu i przywrócenie równowagi psychicznej.
Wprowadzenie
Krótkotrwały stres i negatywne emocje są nieodzownym elementem życia codziennego. Zazwyczaj takie epizody odbierane są jako bodziec motywujący do bardziej efektywnej pracy, a nasz organizm jest w stanie dość szybko zrekompensować poniesione straty. Z kolei długotrwały stres może prowadzić do zaburzenia naturalnych mechanizmów kompensacyjnych organizmu, przez co nasz organizm nie będzie w stanie efektywnie pracować. Zaburzona zostaje również aktywność hormonalna gruczołów dokrewnych – efektem tego jest m.in. wzrost stężenia kortyzolu [1].
Aktualnie uważa się, że przewlekły stres może być jednym z czynników przyczyniających się do wystąpienia złożonych chorób centralnego układu nerwowego takich jak m.in. depresja. Zaobserwowane zmiany hormonalne przyczyniają się również do spadku libido, zaburzenia metabolizmu, wzrostu masy ciała lub występowania zaburzeń w funkcjonowaniu układu krwionośnego czy pokarmowego [2], [3].
Leki uspokajające stosowane są u pacjentów, którzy cierpią na przewlekły stres, poddenerowanie, problemy z zasypianiem oraz zaburzenia lękowe. Warto podkreślić, że ze względu na swoje właściwości „spowalniające układ nerwowy” mogą być również wykorzystywane jako dodatek do znieczulenia przed zabiegami.
Aktualnie dostępnych jest wiele grup preparatów, które mogą przynosić ulgę w łagodzeniu opisywanych dolegliwości. Preparaty o ziołowym składzie, łagodniejszym działaniu anksjolitycznym dostępne są bez recepty. Natomiast preparaty zawierające syntetyczne substancje, o udokumentowanym działaniu przeciwlękowym wydawane są z aptek tylko na podstawie ważnej recepty lekarskiej.
Leki uspokajające bez recepty
W aptece dostępnych jest wiele preparatów OTC (wydawanych bez recepty), które mogą wspomóc przywrócenie równowagi emocjonalnej. Głównym ich składnikiem są substancje roślinne takie jak m.in. melisa, waleriana czy szyszki chmielu. Są to stosunkowo bezpieczne medykamenty, których właściwe stosowanie nie powinno powodować poważnych działań niepożądanych.
Długotrwałe przyjmowanie ziołowych leków uspokajających może prowadzić do występowania bólu głowy, zaburzeń rytmu serca, lub mdłości. Warto podkreślić, że w przypadku osób szczególnie wrażliwych możliwe jest wystąpienie reakcji alergicznych, dlatego podczas ich stosowania należy zachować szczególną ostrożność, a wszystkie niepokojące objawy konsultować z lekarzem lub farmaceutą.
Dokładna lista działań niepożądanych, które mogą wystąpić podczas stosowania konkretnego ziołowego leku uspokajającego zawarta jest w ulotce preparatu, która dołączona jest do opakowania.
Leki uspokajające wydawane na receptę
Recepta na leki uspokajające wystawiana jest w sytuacjach, w których doraźne stosowanie ziołowych preparatów nie poprawia komfortu życia pacjenta. Lekarz, po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu, decyduje o tym jaki preparat zastosować. Warto podkreślić, że w przypadku tej grupy leków niezmiernie ważne jest sumienne stosowanie się do zaleceń medyka w kontekście regularności stosowania i przyjmowanej dawki. Możliwe jest, że przez pierwszych kilka dni terapii, nie będzie zauważalnej poprawy, nie oznacza to jednak że można samodzielnie modyfikować przepisaną dawkę leku. Opóźnienie w działaniu jest normalnym zjawiskiem, które występuje podczas stosowania niektórych grup leków.
Samodzielne modyfikowanie schematu dawkowania, łączenie preparatów uspokajających z innymi lekami czy substancjami odurzającymi może niekorzystnie wpływać na metabolizm substancji i zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
Działania niepożądane występujące najczęściej u pacjentów stosujących leki uspokajające to:
· Uczucie niepokoju,
· Agresywność,
· Splątanie,
· Depresję,
· Zawroty głowy,
· Wycieńczenie,
· Bóle głowy,
· Zaburzenia koordynacji,
· Trudności z wysławianiem się,
· Myśli samobójcze.
Szczegółowe informacje, dotyczące tego na jakie działania niepożądane może być narażony pacjent przyjmujący konkretny lek znajdują się w ulotce dołączonej do opakowania preparatu. Zauważenie u siebie któregokolwiek z symptomów, powinno stanowić podstawę do jak najszybszego skontaktowania się z lekarzem.
Jak walczyć z działaniami niepożądanymi?
Leki dopuszczone do obrotu są dokładnie przebadane pod kątem bezpieczeństwa i skuteczności działania. Mimo to, mogą powodować niezamierzone objawy u pacjentów wrażliwych. Istnieje kilka zasad, które pozwalają zredukować ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Przede wszystkim, w trakcie wizyty lekarskiej należy poinformować medyka o wszystkich przyjmowanych preparatach (nawet tych dostępnych bez recepty) i posiadanych alergiach. Ponadto, należy ściśle przestrzegać wyznaczonego schematu dawkowania, a sam preparat popijać wodą. Warto podkreślić, że w przypadku pominięcia dawki preparatu, nie należy przyjmować podwójnej porcji leku. W razie zidentyfikowania u siebie jakichkolwiek objawów niepożądanych, które mogą wynikać ze stosowania konkretnego leku, zaleca się skontaktować z lekarzem w celu ustanowienia nowej terapii.
Zgłaszanie działań niepożądanych
W Polsce obowiązek raportowania działań niepożądanych spoczywa na osobach wykonywujących zawody medyczne. Warto jednak podkreślić, że zarówno osoby, które doświadczyły działań niepożądanych jak i ich opiekunowie mogą również skorzystać z tego rozwiązania. Zidentyfikowane działania niepożądane można zgłosić poprzez stronę Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Regularna aktualizacja informacji o lekach przyczynia się do wzrostu bezpieczeństwa stosowanych terapii.
