Stres, zmęczenie, brak energii, trudności ze skupieniem – to raptem kilka problemów, które stanowią efekt życia w ciągłym pośpiechu, wielogodzinnej pracy i regularnego wysiłku psychofizycznego. Wsparcie pracy systemu nerwowego stymulantami (np. kofeiną) na dłuższą metę nie przynosi pożądanych rezultatów. Wówczas warto sięgnąć po preparaty z adaptogenami.
Czym są adaptogeny?
Mianem adaptogenów określa się grupę naturalnych składników, które mają z zadanie regulować pracę organizmu w dążeniu do uzyskania utraconej homeostazy i równocześnie nie niosą za sobą żadnego ryzyka występowania skutków ubocznych. Adaptogeny to w większości przypadków rośliny o bogatej zawartości cennych substancji czynnych o wartościowym wpływie na zdrowie człowieka. Trudno jednak dokładnie wskazać konkretne właściwości adaptogenów – każda roślina przejawia zupełnie inne korzyści dla stosującego.
Adaptogeny i zawarte w nich składniki aktywne – przykłady
- Ashwagadnha (witanolidy)
- Bakopa drobnolistna (bakozydy)
- Cytryniec chiński (schizandryna)
- Gotu Kola – wąkrota azjatycka (azjatykozydy)
- Korzeń Maca (glukozynaloty)
- Różeniec górski (rozawiny)
- Żeń-szeń koreański (ginsenozydy)
- Żeń-szeń malezyjski (eleuterozydy)
Oprócz tego adaptogeny zawierają wiele innych wartościowych komponentów m.in. flawonoidy, garbniki, alkaloidy, związki terpenowe, przeciwutleniacze, witaminy i minerały.
Jak działają adaptogeny?
Działanie roślin adaptogennych jest skoncentrowane przede wszystkim na kondycji i pracy systemu nerwowego. Część adaptogenów będzie mieć charakter stymulacyjny, co spowoduje wzrost wydajności funkcjonowania mózgu i czynności poznawczych m.in. dzięki oddziaływaniu na gospodarkę neuroprzekaźników. Inne natomiast wykazują właściwości uspokajające i dzięki temu wspierają łagodzenie stresu, niwelują oznaki przesadnego zmęczenia, poprawiają nastrój i oddziałują na kwestie związane z regeneracją.
To jednak nie koniec dobroczynnego działania adaptogenów. Oprócz tego przypisuje się im takie działanie jak:
wsparcie pracy mięśni
- polepszenie jakości snu
- regulacja poziomu cukru
- poprawa wydolności fizycznej
- wyciszenie procesów zapalnych
- intensyfikacja procesów anabolicznych
- stabilizacja pracy układu hormonalnego
- zwiększenie ogólnej witalności organizmu
- wzrost libido i poprawa sprawności seksualnej
- wsparcie odporności, zwalczanie stresu oksydacyjnego i wolnych rodników tlenowych
Kto powinien sięgnąć po adaptogeny?
Początkowo adaptogeny były rekomendowane przede wszystkim dla osób narażonych na nadmierne zmęczenie psychofizyczne, a zwłaszcza osoby ćwiczące rekreacyjnie i profesjonalni sportowcy – przede wszystkim mowa tu o zwolennikach dyscyplin siłowo-wytrzymałościowych. Jednak z czasem cenne właściwości adaptogenów zaczęto doceniać w innych grupach odbiorców. Dziś suplementacja adaptogenami jest domeną osób pracujących w zawodach wymagających pracy w długotrwałym skupieniu i związanych z dużym poziomem stresu. Dlatego też niejednokrotnie poleca się je wykorzystać np. u programistów, pracowników naukowych, studentów, menadżerów, osób pracujących w trybie zmianowym. Ponadto adaptogeny są dobrym i bezpiecznym wsparciem dla seniorów, którzy wraz z wiekiem mogą przejawiać problemy z pracą systemu nerwowego np. mając problemy z pamięcią i koncentracją.
Przykładowe suplementy diety z adaptogenami
- Aural Herbals Adaptogeny
- Doctor Life Asian Adaptogens
- Olimp Labs Perceptin
- Olimp Sport Nutrition Adapto-Fuel
- Pharmovit Adaptal Adaptogen
- Pharmovit MultiComplex + adaptogeny
- Yango Harmonia
Bibliografia:
- Panossian A. „Understanding adaptogenic activity: specificity of the pharmacological action of adaptogens and other phytochemicals.” Annals of the New York Academy of Sciences 2017, 1401(1): 49-64.
- Panossian A. „Adaptogens in mental and behavioral disorders.” Psychiatric Clinics 2013, 36(1): 49-64.
- Panossian A., Wikman G. „Effects of adaptogens on the central nervous system and the molecular mechanisms associated with their stress – protective activity.” Pharmaceuticals 2010, 3(1): 188-224.
- Provino R. „The role of adaptogens in stress management.” Australian Journal of Medical Herbalism 2010, 22(2): 41-49.
- Panossian A., Wikman G. „Evidence-based efficacy of adaptogens in fatigue, and molecular mechanisms related to their stress-protective activity.” Current clinical pharmacology 2009, 4(3): 198-219.